Chuyện trò với Luca Majer về tình yêu cà phê

F: Xin chào ngài Luca Majer, rất hân hạnh được trò chuyện cùng ngài ngày hôm nay. Ngài có thể cho độc giả Thế giới Cà phê biết điều gì đã dẫn ngài tới với ngành công nghiệp cà phê?

VỀ ÔNG LUCA MAJER - TỔNG GIÁM ĐỐC TUTTOESPRESSO, Ý TUTTOESPRESSO LÀmột trong những công ty đầu tiên tại Ý hoàn toàn tập trung các hoạt động vào lĩnh vực sản phẩm cà phê đơn phần (singleportion). Công ty được thành lập bởi hai nhà phát minh người Florence – những người đã quyết định học theo sự thành công của Unoper vào năm 1983 (công ty này sau đó bị mua lại bởi Lavazza và đổi lại tên thành Espresso Point). Họ chú tâm vào những mô phỏng cải tiến: ý tưởng phía sau hệ thống TuTTOespresso đầu tiên là có một “hệ thống cáp-xun song đôi”. Nói cách khác, cùng một loại máy nhả có thể chuẩn bị cả cà phê và trà lá sử dụng một cáp-xun nhỏ, nhưng nó cũng có thể chuẩn bị đồ uống từ bột hòa tan (như cà phê hòa tan 3 trong 1, trà chanh, trà đào…) khi sử dụng một cáp-xun (capsule) lớn hơn.

Khoảng năm 1990, TuTTOespresso bị Rhea Vendors mua lại và sau đó phần lớn cổ phần của hãng và định hướng kinh doanh được chuyển giao cho ông Luca Majer. Định hướng của ông Luca Majer là biến TuTTOespresso trở thành một trong những công ty toàn cầu sáng tạo nhất trong công nghệ cà phê và chuyển giao những phát hiện và phát minh của họ tới các công ty quan tâm tới quá trình cải tiến đi tắt, để sản phẩm đơn phần hoặc công nghệ chế đồ uống chuẩn mực được lan tỏa toàn thế giới. Tên tuổi của TuTTOespresso phần lớn chỉ được biết đến trong ngành do những phát minh của họ được xếp vào mảng kinh doanh “tuyệt mật”. Hãng chỉ bắt tay với những đối tác thực sự quan trọng trên nền tảng những mối quan hệ tuyệt mật.

Luca Majer: Câu chuyện của tôi với cà phê bắt đầu từ “phần cứng” của ngành công nghiệp này, những bulông, đai ốc của nó: máy cà phê. Năm 1983, tôi hoàn thành chương trình học tại trường kinh doanh Bocconi tại Milan (Ý) và đã có một học kỳ học tại Đại học âm nhạc Berkeley ở Boston (Mỹ) để học về nhạc jazz ngẫu hứng và giao hưởng. Lúc đó tôi đã sáng tác nhạc tiên phong cho trình diễn tại nhà hát, tôi cũng đã viết vài cuốn sách về nhạc rock cấp tiến. Tôi cũng được mời điều hành một tạp chí âm nhạc hàng đầu tại Milan và đã trở thành trợ giảng tại khoa “Khoa học về Sáng tạo” tại Bocconi. Tôi đã tham gia hết mình vào tất cả những thứ này và sau đó là cà phê, sau khi cha tôi mời tôi tham gia công ty của ông.

Cha tôi tới từ những vùng núi quanh Cortina, đã sống sót qua Thế chiến II và tốt nghiệp ở Bologna (Ý) vào năm 1946 với vai trò một nhà hóa học công nghiệp. Năm 1949, ông cưới bà Giuliana và tham gia vào nhà máy đúc kim loại (Fonderie Rinaldi) do bà ngoại tôi, Ester, điều hành. Cha tôi nhanh chóng trở thành giám đốc điều hành, phát triển gia đình cũng như công việc kinh doanh, với một số công ty lớn như Alfa Romedo hay Innocenti (công ty chế tác xe máy Lambretta nổi tiếng). Ông bắt đầu muốn chế tác ra sản phẩm hoàn thiện và cố gắng thử nghiệm. Vì thế, ông đã thử làm ra những đôi giày bằng nhôm và một vài phát kiến khác mà không đi tới đâu. Nhưng cơ hội thật sự tới khi ông được đặt hàng sản xuất các bộ phận lắp ráp cho những chiếc máy bán kẹo cao su tự động đầu tiên tại Ý. Đó là khoảng những năm 1950 và khách hàng là Dolcificio Lombardo, giờ là Perfetti/ Van Melle – một trong những nhà sản xuất kẹo lớn nhất thế giới. Đó là một thành công tạm thời. Từ đó tới việc làm ra những chiếc máy bán cà phê sử dụng tiền xu là một khoảng cách tương đối gần: cha tôi bắt đầu nhập khẩu một vài chục máy bán đồ uống nóng từ Anh và sau đó ông bắt chước chúng, cải tiến chúng và công ty Rhea Vendors ra đời vào tháng 2/1960. Hiện giờ, tập đoàn Rhea Vendors trở thành một trong những nhà sản xuất máy bán lẻ lớn nhất của châu Âu.

CF: Tình yêu của ngài dành cho cà phê thế nào? Có phải vì ngài là người Ý – quê hương của văn hóa cà phê nổi tiếng thế giới với các phát minh như espresso, cappuccino, hay còn vì những lý do nào khác?

Luca Majer: Cappuccino, espresso hay latte macchiato ở Ý không phải là những thứ đồ uống ngoại lai. Chúng nằm trong gene của người Ý. Trong thời gian dài, chúng tôi thuần chỉ thích thú chia sẻ những loại đồ uống này với khách du lịch, cho dù nhiều khách ngoại quốc thấy rằng espresso là “tởm lợm” và không thể uống nổi. Rồi người Thụy Sĩ và những người tới từ bờ Tây đã “truyền đạo” espresso ra khỏi Ý. Đó thực sự là một điều lặp lại của lịch sử: điều tương tự đã xảy ra khi những khách châu Âu đầu tiên – sau khi uống cà phê Thổ Nhĩ Kỳ hoặc Ả-rập vào thế kỷ VI – đã từng nói rằng nó có vị như là “bùn”. Nhưng rồi họ vẫn nhập khẩu hàng thùng “bùn” đó và thậm chí sẵn sàng đậu tàu ở hải cảng al-Mukha tới cả tháng chỉ để chắc rằng họ có thể ăn cắp được những hạt cà phê hiếm hoi đó khỏi các thương nhân Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ, ngay khi họ tới vùng đất này. Mối liên hệ giữa tôi và cà phê đã thay đổi vào cái ngày tôi quyết định “quay trở lại trường học” và đưa quan điểm của mình vào một số thử nghiệm chúng tôi cùng làm với một trường đại học về khoa học thực phẩm. Tôi đã cảm thấy rằng tôi cần phải xem xét lại cách nhìn của mình. Vì vậy tôi đã mua rất nhiều sách và tìm kiếm trên Internet hàng trăm bài viết về cà phê. Từ đam mê, tôi trở nên tôn thờ cà phê. Tất cả những điều này tôi đã chia sẻ trong một cuốn sách tôi viết về cà phê mà chưa xuất bản. Ngài có thể hiểu tóm tắt tầm nhìn của tôi về điều này như sau: cà phê cần trên 20 bước để từ cánh đồng tới ly của ngài – đó là một quá trình chế phẩm quý giá, liên quan tới 25 triệu gia đình (những người sống phụ thuộc vào việc trồng cà phê) và với cơ thể ngài (cà phê là một chất kích thích tâm lý). Sự lan chuyển của cà phê chỉ là một hành động kéo dài có vài giây và trong vài giây đó, ngài tập trung vào lý do tồn tại của hàng triệu người đã nhắc tới ở trên đang tham gia đóng góp vào nó. Ngài nhấm nháp nó, thưởng thức nó, nó giúp ngài và ngài thực sự có thể giúp những người khác bằng việc uống nó. Ngài thử xem có đồ uống nào có một tâm hồn mạnh mẽ như nó không?

Sức mạnh của nó có thể dẫn con người tới những điều phi thường (như đã đúng với các chiến binh Ethiopia sử dụng nó trong các trận chiến và người Sufi đã sử dụng nó để có thể ngồi thiền định lâu hơn trong các kỳ lễ Dhikr). Và chắc chắn nhất là, chất cafein là loại đối kháng adenosine - khi bạn uống nó, bạn không thấy mệt mỏi nữa, ngay lập tức. Chất cafein du hành trong cơ thể bạn với một tốc độ kinh ngạc: trong nửa giờ, chất cafein đã có trong tinh trùng của bạn, nơi nó tăng cường nhu động của tinh trùng. Hơn tất cả - đừng quên mặt khoái lạc của sự vật – cà phê hóa ra lại có số lượng mùi hương tích hợp cao nhất hơn bất kỳ loại đồ uống nào trên thế giới, hơn cả Cheval Blanc 1959 hay Miani Rosso 2002 (hai loại rượu vang nổi tiếng thế giới vì sở hữu hơn 500 loại mùi hương trong vị rượu).

Vì thế, để đối xử với cà phê với thái độ tôn trọng, bạn cần phải thực thi một cách đúng đắn, nếu không nó sẽ bị lạc lối – và với nó, tâm hồn của hàng triệu người đã được đưa vào trong ly cà phê bạn uống. Tới đây, chúng ta sẽ quay trở lại với các loại máy cà phê và công nghệ chế phẩm cà phê: bởi vì tôi thà có một loại cà phê xoàng nhưng được thực thi tốt còn hơn một loại cà phê tuyệt vời nhưng được chuẩn bị kém. Đó là lý do tại sao tôi dùng từ thực thi mà không dùng từ chuẩn bị. Nó là một khác biệt nhỏ nhưng lại rất quan trọng trong ngữ cảnh.

Tôi sẽ dừng ở đây nhưng tôi hứa sẽ xuất bản cuốn sách này sớm, khi đó ngài sẽ đánh giá quan điểm của riêng tôi về việc tại sao espresso đã được phát triển vào cuối thế kỷ XIX và tại sao nó lại trùng hợp với sự hủy diệt của những người Mỹ da đỏ cuối cùng. Nhưng tôi sẽ tiết lộ sớm.

CF: Ngài nghĩ sao về những phát minh liên quan tới cà phê, liệu rằng đây chỉ là sự tình cờ hay chính cà phê là nguyên nhân của những sáng tạo?

Luca Majer: Nếu ngài theo các lý thuyết về tính đồng bộ (giống như tôi), sẽ thấy rằng các sự kiện luôn đi theo một trục có những sự kiện đồng bộ hoặc các tác động của các mối quan hệ nhân quả tại đỉnh trục của nó. Theo quan điểm này thì cơ hội là một từ quá lớn cho thế giới quá nhỏ của chúng ta. Nhưng nếu ngài thừa nhận là nó tồn tại, thì tôi có khuynh hướng quan tâm tới chuỗi nguyên nhân và nhận thấy rằng cafein đã được chứng minh là giúp được con người tiến hành những mục tiêu nhất định!

CF: Là một chuyên gia trong ngành cà phê, ngài nghĩ thế nào về phát minh Nespresso của Nestlé? Có mối quan hệ nào không giữa chủ nghĩa cá nhân Tây phương với sự thành công của Nespresso? Ngài nghĩ sao khi sản phẩm này thâm nhập vào các xã hội đề cao truyền thống gia đình và thế hệ như tại các nước châu Á?

Luca Majer: Nếu ngài nhìn vào Nespresso từ khía cạnh công nghệ, và xem xét những loại cáp-xun trước kia của nó (đã không còn bán nữa), ngài sẽ thấy một quá trình tập sự để đạt được sự chiết xuất tốt trong một kết cấu vỏ chứa với một lượng cà phê dần giảm đi. Đó không phải là loại espresso tinh túy nhất (5gr so với 7gr) nhưng nó được thực thi tốt, loại tách tròn “espresso Bắc Âu” sử dụng cà phê chất lượng tốt. Quay lại năm 1986, họ quá tiên phong tới nỗi không ai hiểu nổi phát minh của họ.

Sau đó, khi ngài nhìn vào chuyện này dưới góc độ kinh doanh, và ngài cần phải xem lại quãng thời gian từ 1986 tới 1997, khi công ty báo cáo những thua lỗ được giấu kín và chỉ có sự quyết đoán của một thành viên hội đồng quản trị với niềm tin vững vàng (đây là điều được John Nasbitt ghi lại trong cuốn sách của ông về Sáng tạo) đã khiến cho toàn bộ Hội đồng quản trị của Nestlé phải xem xét lại việc dừng dự án này, và họ đã không dừng nó. Vậy là có yếu tố của tính quyết đoán và đương đầu và điều đó thật tuyệt – đây là một khía cạnh lý thú nhất về dự án này nếu ngài hỏi tôi. Sau đó, ngài có cả một bộ máy marketing. Đó là George Clooney, những cửa hàng trưng bày trên đại lộ Champs Elysees và Piccadilly Circus, việc lan truyền không ngừng nghỉ của biểu tượng cáp-xun. Đây là một thế giới của “ngoại hạng” - một từ có khuynh hướng bao hàm những nghĩa tích cực trong thế giới phương Tây, bởi vì chúng tôi bảo trợ cho chủ nghĩa cá nhân (ví dụ từ “ngoại hạng” có nghĩa là “giới hạn hoặc chỉ dành riêng cho một người nào đó”) ngay cả khi đó là một chủ nghĩa cá nhân giả tạo, được tái sản xuất trên một quy mô lớn. Đây là điều mâu thuẫn với ý nghĩa lịch sử của cà phê – là chia sẻ - nhưng đó là một dấu hiệu của thời đại. Có thể nhu cầu về ngoại hạng, là hiện tượng văn hóa mục tiêu, đã lan ra không giới hạn địa lý. Nespresso là một “trạng thái mật thiết”, một tấm vé bạn mua để bước vào “thế giới ngoại hạng” (nếu bạn tin vào điều đó, thì thế giới đó là của bạn chỉ với 3,5 EUR) và điều đó diễn ra ngoài các mối liên hệ văn hóa.

Tôi nhớ khi tại một cửa hàng Nespresso tại Milan hồi tháng 3 vừa rồi cùng ngài, tôi đã gặp một người mẹ và cô con gái đứng xếp hàng đợi trả tiền cho cáp-xun họ mua. Và – cứ như thể đó là biểu tượng của “sự ngoại hạng” của họ - họ quyết định trả hai hóa đơn tiền mặt riêng biệt. Điều đó nhắc tới một bản nhạc Jazz: “Cô đơn cùng nhau” (Alone together). Ở châu Á, việc sản phẩm này có thành công hay không thực sự phụ thuộc vào việc người ta sẽ tin vào việc có một điều gì đó bên ngoài việc sở hữu cá nhân các biểu tượng hay không. Thế giới bắt đầu và kết thúc ở một trung tâm mua sắm hay việc bảo vệ môi trường ở Đắk Lắk có thể mang lại những sự thỏa mãn như nhau.

CF: Một câu chuyện thú vị đang diễn ra trong thế giới sản phẩm cà phê đơn phần khi chúng ta xem xét trường hợp của K-Cup và Nespresso. Có vẻ như K-Cup đã để cho phát minh của họ lan tỏa và các công ty làm việc trong cùng lĩnh vực có thể cùng hưởng lợi. Kết quả là, người tiêu dùng cuối cùng được lợi nhiều nhất với nhiều lựa chọn, nhiều mức giá. Trong khi đó, Nestlé cố gắng bảo vệ phát minh Nespresso bằng một hàng rào pháp lý bao quanh hàng trăm phát minh liên quan hoặc tương tự với Nespresso và cố gắng kiện bất kỳ công ty nào có ý định làm ra sản phẩm tương tự. Ngài nghĩ sao về điều này? Nếu chúng ta cho rằng phát minh sinh ra là để phục vụ con người và lợi ích nên được chia sẻ thì liệu rằng Nestlé có phải đã quá tham lam? Ngài có cho rằng khách hàng mới là đối tượng phục vụ đầu tiên và trước hết của tất cả các doanh nghiệp hơn là lợi ích nhỏ nhoi của doanh nghiệp đó?

Luca Majer: Có thể hiểu được khi các công ty sẵn sàng bảo vệ việc đầu tư nghiên cứu và phát triển của họ bằng cách đăng ký bản quyền – và đây là nguyên tắc pháp lý đằng sau các bản quyền phát minh: một cách bảo vệ tạm thời cho phép phát minh đó được bảo hộ trong 20 năm để giúp các nhà đầu tư thu lại lợi nhuận của họ. Sau đó, toàn bộ thế giới có thể sử dụng phát minh đó.

Và như vậy, không công ty nào có thể để công nghệ được sử dụng thoải mái. Trong trường hợp ngài nhắc tới ở trên, Green Mountain (công ty sở hữu K-Cup) ở một vị trí khác với Nestlé. Họ đã gặp khó khăn nhiều hơn khi cố gắng ngăn chặn các công ty sản xuất hàng nhái: họ tích hợp ít công nghệ hơn vào sản phẩm của họ ngay khi bắt đầu; sau đó họ dần dần mở rộng các sản phẩm, và đưa cap-xun Vue – một dạng đóng nén khác vào các sản phẩm; và đã có sự chuẩn bị sẵn sàng để khai thác kinh tế về quy mô và cạnh tranh về giá cả với sản phẩm cũ – K-Cup đã lỗi thời. Và dù vậy họ cũng đã kiện một số công ty dám xâm phạm không gian của họ.

Thực tế, theo một cách nào đó, ngài đang muốn tranh luận một vấn đề xa hơn cà phê và nằm trong câu hỏi này: Mô hình chủ nghĩa tư bản tự do hiện tại bền vững thế nào? Lợi nhuận làm chủ, điều đó tuyệt vời. Nhưng “trật tự mổ” (một thuật ngữ chỉ hệ thống phân cấp thống trị - pecking order) chỉ ra rằng các tay chơi nhỏ hơn có khó khăn khi theo đuôi các tay chơi lớn hơn. Ngay cả thế giới chính trị cũng không có đủ ảnh hưởng để cạnh tranh với giới doanh nhân (tài chính) – đó là lý do tại sao các nhà bình luận bắt đầu nói về chủ nghĩa phong kiến mới. Nói một cách khác – chủ nghĩa (cạnh tranh) độc quyền – mục tiêu của bất kỳ tập đoàn lớn nào – gắn kết với thế giới bền vững thế nào? Liệu các nguyên tắc của đạo đức kinh doanh có cần được xây dựng lại hoặc chúng ta chấp nhận việc hơn 600 tấn vật liệu nhiễm xạ có khả năng lan nhiễm tại Fukushima và rõ ràng là không có bất kỳ nguyên thủ nào trên thế giới thực sự đã có hành động gì về điều này?

CF: Còn một tay chơi toàn cầu khác trong ngành cà phê mà ngài cũng nhắc tới ở trên khi nói về lý do ngài tìm hiểu sâu về thế giới cà phê – Starbucks. Tháng 3 vừa rồi khi tới châu Âu, tôi rất ngạc nhiên khi tiếp xúc với các chuyên gia cà phê của Đức, Ý… nhận thấy rằng họ chỉ trích Starbucks đã đánh tráo khái niệm cà phê. Theo họ, cà phê Starbucks là sữa “cộng”, khó có thể tìm cà phê tinh túy trong menu đồ uống của Starbucks, phần lớn các phát minh đồ uống của họ chỉ có chút ít cà phê hoặc mang hương vị cà phê mà thôi… Và đó rất có thể là lý do tại sao Starbucks không mấy thành công ở châu Âu. Ngài nghĩ sao về điều này?

Luca Majer: Một câu hỏi hết sức thú vị. Khi nghe những phê bình về thành công của Starbucks, tôi nhận thấy họ đã nhập khẩu số lượng lớn cà phê Ý vào Mỹ và tái xuất khẩu cà phê đó sang nhiều nước khác, vì vậy rõ ràng là có vài thực thể đằng sau họ và đã hỗ trợ tầm nhìn của họ một cách chuyên nghiệp ở tầm mức cao.

Thực ra tôi đã nghe một số nhà rang xay cà phê nói rằng Starbucks là “cửa hàng sữa lớn nhất thế giới” và đúng là các loại latte và frappuccino đang là những đồ uống đặc trưng của họ. Còn đứng về phía bảo vệ họ thì có thể nói rằng cà phê là do quen mà uống và (hãy đối mặt với điều đó) rằng một vài người cần “thử gì đó” nhiều hơn một lần trong đời! Chúng ta đều biết rằng latte (sữa) và đường, bên cạnh si-rô và kem tươi hoặc kem, thì cà phê xay trộn là “do quen mà uống” và chúng thậm chí có thể, mặt khác, biến một đồ uống thực sự tinh túy thành một loại nước ngọt “hot”, không có ga. Không ai có thể bảo vệ quan điểm rằng latte là một thứ gì đó như cà phê – về kỹ thuật  thậm chí cà phê với đường cũng không thể là thứ gì đó như cà phê; nhưng trong ngành công nghiệp xe hơi ngài có những loại sedan 4 cửa và những loại chuyển đổi, 4WD hoặc SUV vì thế mà tôi nghĩ loại đồ uống nào cũng được cả.

Có một mặt tối hơn của câu chuyện về nguyên nhân, về tổng quan, vì sao nhiều người thích cà phê với sữa và đường. Đó là thứ mà tôi nghiêm khắc gọi là “sự triển khai” của cà phê. Nói một cách khác, nhiều lúc người uống cà phê bị hướng về phía các thành tố tạo cho họ cảm giác có được hương vị dễ uống hơn như sữa hoặc kem và đường bởi vì chất lượng cà phê tệ hoặc vì sự triển khai cà phê kém. Tôi không ở vị trí để nói rằng điều này có thể rơi vào trường hợp của Starbucks hay không. Tất cả những gì tôi có thể bổ sung là có một vấn đề chung nằm ở việc chưa có ai liên hệ việc đào tạo barista, lợi nhuận biên và công nghệ máy cà phê. Nói một cách đơn giản, những barista muốn có được lợi nhuận cao thường có khuynh hướng giảm chất lượng cà phê và các nhà sản xuất máy cà phê (nếu ngài loại trừ trường hợp cáp-xun thế hệ thứ hai như MaxEx của chúng tôi) có thể gặp khó khăn trong việc cung cấp các đồ uống có chất lượng cao và ổn định nếu không dựa vào kỹ năng của con người. Khỏi cần nói rằng những giả thuyết về các sai lầm như nói trên dẫn tới các loại cà phê dở phải cần có đường, sữa hay si-rô để giúp dễ uống hơn.

CF: Ngài nghĩ sao về các thị trường cà phê mới nổi ở châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ? Ngài có nghĩ rằng các thị trường mới nổi này có thể thay đổi cách mà thế giới cà phê đang đi? Ví dụ như với trường hợp năng lực làm hàng nhái bậc thầy của Trung Quốc, họ có thể bắt chước bất kỳ phát minh nào và biến thành của họ. Ngay cả iPadgiờ cũng phải trả tiền bản quyền để được bán ở nước này. Ngài có nghĩ rằng chuyện tương tự sẽ xảy ra với các thương hiệu cà phê toàn cầu ở những thị trường thế này?

Luca Majer: Về căn bản, có vài chiến lược phát triển mà một công ty, hoặc một nghệ sĩ, cho lợi ích của mình có thể tận dụng được khi nói tới quá trình sáng tạo. Một là phát minh: một tia sáng lóe lên ngoài dự tính, một sự động não (coup de genie), một thứ gì đó chọn con đường bất bại. Trong âm nhạc, bạn có thể nhớ tới John Cage, người mà bản giao hưởng sáng tác cho bất kỳ loại nhạc cụ nào năm 1952 dài 4 phút 33 giây chỉ là 273 giây im lặng tuyệt đối. Những giây khắc đó đã tái định hình cả lịch sử âm nhạc sau khi nó được biết tới. Điều hiếm có là nhà phát minh thành công: ông ta nhắm vào hành vi anh hùng đi ngược lại các luật lệ và trong mục tiêu bất thường đó chứa đựng vinh quang và thất bại của ông ta.

Hai là sự cải tiến dựa vào việc cải thiện hoặc làm tinh chế lại các ý tưởng đã phát minh: về căn bản là nhà phát minh kéo cánh cửa phẳng xuống, cảm thấy kiệt sức trong quá trình đó và để nhà phát minh đi vào không gian đó, đã tìm ra cánh cổng mở. Một ví dụ lịch sử là Graham Bells trong thế giới này, người đã khai thác ý tưởng ban đầu (của Meucci) về điện thoại và được cả sự ghi nhận danh tiếng và tiền bạc. Trong thế giới ngày nay, bạn cần tiếp cận với các nguồn tài chính lớn để khai thác sự cải tiến tới những mức độ tinh tế: thực ra việc sử dụng tay chạm để điều khiển trên màn hình cảm ứng của iPhone là phát minh được mua lại từ một công ty (Fingerworks) đã có ý tưởng này nhưng không có đủ tài chính để đưa vào đời sống. Cuối cùng thì còn một cách nữa trong sáng tạo, đó là làm nhái, theo hàng tỷ tỷ cách khác nhau. Bạn có thể làm giả, điều mà ở phần lớn các quốc gia coi là bất hợp pháp bởi vì bạn đã lừa khách hàng của mình. Hoặc bạn có thể làm theo kiểu 50/50, không quá tệ nhưng vẫn cứ là làm nhái. Và bạn cũng có thể làm nhái theo kiểu cải tiến – là cách khai thác những bước đi công nghệ của người khác nhưng phát triển nó lên bậc cao hơn.

Trung Quốc và nói chung các nước châu Á đang phát triển có một chút của tất cả những thứ trên với số dân cư đang chuyển dịch từ đời sống nông nghiệp nông thôn sang đời sống công nghiệp đô thị. Theo lịch sử mà nói, điều này đã luôn mang mọi người tới gần cà phê: cà phê cho mọi người một mục tiêu sống và giúp bạn luôn sẵn sàng dịch  chuyển trong từng giây phút. Vì thế lượng tiêu thụ cà phê sẽ tiếp tục phát triển với một tốc độ vững chắc. Còn về văn hóa mà nói, thì sẽ mất một thời gian để người châu Á thấm nhuần tâm lý của cà phê và cải tiến. Trừ khi bạn có năng lực để khái niệm hóa và “tiên đoán” – điều mà tôi thấy rất rõ ở người như ông Vũ. Quan hệ đối tác với các công ty châu Âu theo tôi sẽ là đường tắt để cung cấp năng lượng cho các công ty châu Á về mặt tri thức và kinh nghiệm (cũng như không gian IP trên mạng đông đúc).

CF: Ngài nghĩ sao về “sáng tạo có trách nhiệm”? Theo ngài đây có phải là trách nhiệm căn bản nhất của bất kỳ nhà phát minh nào hoặc bất kỳ công ty nào trong hoạt động nghiên cứu và phát triển của họ không?

Luca Majer: Tạo ra phát minh là một hành động anh hùng hàm chứa rất nhiều tính trách nhiệm. Hãy nghĩ đến bom nguyên tử. Vì thế một trí óc sáng tạo của thế kỷ XXI sẽ cần phải luôn thách thức thứ đang tồn tại và dù vậy cũng cần luôn luôn thấy rằng trò chơi ngày nay sẽ tuyệt vời nhất nếu thắngthắng. Một nhà phát minh có lương tâm sẽ tìm cách phát triển sản phẩm có trách nhiệm, một sản phẩm sẽ ngăn chặn sự cạn kiệt các nguồn tài nguyên của thế giới. Loại sản phẩm đơn phần thường bị chỉ trích bởi nó có thể tạo ra rác – nhưng trường hợp Hà Lan đã chứng minh rằng, cáp-xun giúp chứa lượng tiêu thụ cà phê (thành phần quý giá nhất) bằng cách tránh bất kỳ sự rơi đổ và rác thải nào.

CF: Cuối cùng, theo ngài điều gì là phẩm chất cần có của các nhà phát minh?

Luca Majer: Đối với các nhà phát minh: bản năng, sự tập trung cao độ, khát vọng và một chút điên rồ. Các nhà phát minh không cần làm những tính toán về việc tới được sao Hỏa thế nào – họ cứ thế mà đến. Và có những lúc họ thậm chí quên việc quay lại thế nào. Đối với các nhà cải tiến: sự quyết đoán, toàn tâm toàn ý và thực thi tuyệt vời. Các nhà cải tiến cần tính toán và thay vì việc vội vàng nhảy vào hố, họ cần lập kế hoạch, thi triển và gặt hái thành quả.

CF: Xin cảm ơn. Chúc ngài sức khỏe và nhiều năng lượng sáng tạo trong công việc của mình. 

Theo: Tạp chí CF